12 kwi PO CO WYZNACZAĆ SOBIE CEL? JAKI TO MA SENS?
Często słyszymy, że ktoś czegoś nie zrobił czy nie zrealizował postawionego celu z powodu braku silnej woli. To nie jest prawda… Przeszkodą wcale nie jest brak silnej woli ale sposób w jaki stawiamy sobie cele. Jeśli chcesz zwiększyć realizację celów o 42%, to zapisz je na papierze. Badania naukowe przeprowadzone w Dominican University of California pokazały, że jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na realizację celów jest zapisanie ich na papierze.
Badania neuropsychologów potwierdziły, że gdy stawiamy sobie jakiś cel do wykonania, zachowujemy się tak, jakby on już był częścią nas. Mózg nie potrafi do końca rozróżnić tego co mamy, od tego co chcemy mieć i wierzy, że pożądany efekt jest już częścią nas samych. Gdy nie udaje nam się osiągnąć wyznaczonego celu, czujemy ból, zupełnie jakbyśmy stracili coś naszego. Za dążenie do osiągnięcia celu jest odpowiedzialny jeden z neuroprzekaźników – dopamina. Powoduje ona uczucie przyjemności, w sytuacji gdy mózg jest stymulowany przez osiągnięcia. Gdy jesteśmy na drodze do osiągnięcia naszych celów, dopamina sprawia, że czujemy się dobrze. Jednak gdy coś nam nie wychodzi i dopamina się nie uwalnia, pojawia się stres. Tak więc gdy stawiamy sobie jakiś cel, natychmiast staje się on częścią nas. Mózg pomaga nam w osiąganiu naszych celów, nagradzając nas już za samo dążenie w ich kierunku. Dlatego wizualizacja już osiągniętego celu i przyjemnych uczuć z tym związanych jest tak ważna w całym procesie, ponieważ potęguje to mechanizm, który zachodzi w naszych mózgach.
Posiadanie celów jest bardzo pomocne z kilku powodów:
- Pomagają ukierunkować uwagę
- Zwiększają zaangażowanie w działanie
- Pozwalają dłużej wytrwać w działaniu
- Skłaniają do tworzenia planów
Ponadto satysfakcja, jaką odczuwamy realizując postawiony przed sobą cel, pomaga wzmocnić poczucie własnej wartości i pewności siebie.
Wniosek? Warto, a nawet należy wyznaczać sobie cele: osobiste, zawodowe, biznesowe.
JAKIE SĄ ZASADY POPRAWNIE WYZNACZONEGO CELU?
Ze względu na czas realizacji cele dzielimy na krótkoterminowe i długoterminowe
Cele krótkoterminowe są związane z najbliższą przyszłością i to przede wszystkim nimi kierujemy się podejmując jakieś działania, np.: lista spraw do załatwienia, przygotowania do egzaminu, który jest za miesiąc.
Cele długoterminowe to rodzaj celów, których realizacja wymaga czasu, ale też ich osiąganie wiąże się z dużo większym poczuciem satysfakcji. Niekiedy nazywane są też aspiracjami. Cele krótko- i długoterminowe najlepiej działają w połączeniu. W takim duecie cele krótkoterminowe sprawiają, że łatwiej nam podjąć bieżące działania, a często są małymi krokami do realizacji celów długoterminowych. Natomiast cele długoterminowe zwiększają motywację pozwalając w tym działaniu wytrwać nawet wtedy, gdy jest ono trudne, nudne bądź czasochłonne.
Jeśli chcesz przebiec maraton, to musisz regularnie trenować. W tym przykładzie przebiegnięcie maratonu to cel odległy, zaś każdy trening to cel bliski. Realizacja bliskich celów (czyli poszczególne treningi) pozwala mi zbliżać się do celu odległego.
Czy można posiadać cele długoterminowe nie określając jednocześnie żadnych krótkoterminowych celów? Pewnie że tak, ale…. wtedy zwykle żyjemy marzeniami, nie podejmując żadnych konkretnych działań. Co z tego, że będziesz wyobrażać sobie jak wbiegasz na metę maratonu w świecie swoich marzeń, jeśli w tym realnym świecie w ogóle nie zaczniesz biegać…
Jak trudne powinny być cele?
Badania pokazują, że najlepsze efekty osiągamy stawiając sobie trudne cele, ale możliwe do osiągnięcia. Wtedy jesteśmy optymalnie zmotywowani i potrafimy zaangażować się w realizację celu z dużą determinacją i wytrwałością. Wtedy też nasza satysfakcja i zadowolenie z sukcesu mają najwyższe notowania, co przekłada się na naszą większą pewność siebie, wiarę we własne możliwości, sprawczość i podnosi naszą samoocenę. Cele zbyt łatwe zwykle nie motywują nas do wysiłku. Podobnie dzieje się w przypadku celów postrzeganych przez nas jako zbyt trudne i nieosiągalne.
Profesor Zaleski w swojej „Psychologii Zachowań Celowych”, zauważył, że pod tym pojęciem „trudności celu” mogą kryć się dwie sprawy:
1) Trudność celu wynika z tego, że nie wiemy co mamy robić, nie mamy wystarczających kompetencji, cel nas przerasta, nie jesteśmy pewni jego realizacji (np. chcę napisać książkę, ale nigdy tego nie robiłem, nie wiem jak i nie wiem o czym)
2) Trudność celu wynika z tego, że po prostu trzeba wykonać dużo pracy i włożyć dużo wysiłku, ale generalnie wiemy czego chcemy, wiemy co mamy zrobić i mamy do tego kompetencje (np. chcę napisać książkę, wiem o czym ma być, mam już spis treści, umiem i lubię pisać, nic tylko siadać i pisać, choć wiem, że czeka mnie dużo wysiłku).
Trudność pierwszego rodzaju może nas demotywować. W tej sytuacji może warto byłoby się zastanowić, czy:
– cel nie jest zbyt duży
– czy tak naprawdę jest TWÓJ, to znaczy, czy NAPRAWDĘ chcesz go osiągnąć. Czy jest spójny z Twoimi najgłębszymi wartościami, pragnieniami, przekonaniami?
Pamiętaj, że nasze najgłębsze wartości są raczej czymś spójnym i jeśli motywują Cię do działania teraz, to prawdopodobnie, będą motywować Cię również za rok, czy 10 lat. Zastanów się nad tym: DLACZEGO chcesz osiągnąć ten cel, a może postawić sobie jakiś mniejszy cel (np. związany z podniesieniem kompetencji), osiągnąć go, a potem myśleć co dalej.
Jeszcze jeden ważny element: informacja zwrotna
Warto do tego dodać jeszcze jeden element: najłatwiej osiągnąć i utrzymać motywację wtedy, gdy realizując wyznaczone cele mamy możliwość otrzymywania informacji zwrotnej pozwalającej śledzić postępy w realizacji celów. Jeśli przygotowuję się do maratonu, to źródłem informacji zwrotnej będzie np. odległość, jaką jestem w stanie przebiec w ciągu kolejnych tygodni. Jeśli pływam – ilość długości basenu jakie jestem w stanie przepłynąć bądź czas, w jakim przepływam określoną odległość. Taka informacja zwrotna pozwala nam określić, czy nasze wysiłki przynoszą efekt, a nic tak nie napędza do dalszego działania, jak widoczne efekty…
METODA SMART – wszyscy wiedzą, stosuje niewielu…
Metoda SMART pozwala wyznaczać cele w jasny sposób i koncentrować się na tym, co istotne. Mało precyzyjne cele, bez jasnego planu działania są szybko porzucane – więcej uwagi poświęca się bardziej konkretnym celom. Stosując metodę SMART odpowiednio przeanalizujesz istotę Twoich celów oraz bardzo dobrze i efektywnie zaplanujesz sposób ich realizacji. Co ważne, wyznaczanie celów SMART jest proste i nie wymaga stosowania drogich narzędzi. Oznacza to, że jest to rozwiązanie praktycznie dla każdego z nas i my chętnie z niego korzystamy.
O co w tym chodzi? Jakie kryteria powinien spełniać „sprytny” cel?
Sprecyzowany – ten punkt mówi, że mamy jasno wiedzieć czego cel dotyczy i co chcemy osiągnąć. Cel ma być określony w sposób konkretny i jednoznaczny, nie pozostawiający miejsca na dowolność interpretacji. Cele typu „schudnąć”, „przebiec maraton” są sprecyzowane (choć nie są celami SMART, ale o tym dalej…). Cele „lepiej radzić sobie w pracy” bądź „zacząć uprawiać jakiś sport” nie spełniają tego kryterium, ponieważ nie mówią co konkretnie zamierzam zrobić.
Mierzalny – dobrze określony cel powinien dawać nam możliwość sprawdzania postępów na drodze do jego realizacji. Równie ważne jest to, abyśmy mieli jasność co do tego po czym poznamy, że cel został osiągnięty. Cel „odłożyć 10.000 złotych na wyjazd na Hawaje” spełnia kryteria celu mierzalnego, zaś cel „wyjechać na Hawaje” już nie – w tym pierwszym przypadku możemy łatwo określić ile już mamy odłożone i ile jeszcze nam brakuje, zaś w drugim przypadku mamy możliwość stwierdzenia czy osiągnęliśmy cel, ale nie mam możliwości śledzenia postępów w jego realizacji.
Atrakcyjny – to punkt mówiący o źródłach motywacji do realizacji celu. Atrakcyjny cel to taki, który niesie wyzwanie, ale także jego realizacja daje nam wymierne korzyści. Określenie atrakcyjności celu to przede wszystkim odpowiedź na pytanie po co w ogóle chcę realizować taki cel? Pomocne może być tu zrobienie tabelki zysków i strat związanych z realizacją celu bądź z jego niezrealizowaniem. Tutaj warto też ustalić realizację swoich marzeń: Odłożę 10.000 złotych na wyjazd na Hawaje, dzięki temu spełnię swoje marzenie i zobaczę wyspę Oahu.
Realistyczny – czyli możliwy do osiągnięcia. Najważniejsze jest tu określenie, czy mam czas i siły (albo szerzej – zasoby) na realizację tego celu. Jeśli chcę odłożyć 10.000 złotych na wyjazd na Hawaje, to potrzebuję zarabiać i planować swoje wydatki na tyle dobrze, aby jakaś suma zostawała mi na koniec miesiąca. Inaczej na planowaniu się skończy…
Terminowy – czyli z określoną datą, do jakiej chcemy zrealizować nasz cel. Ustalenie terminu, w którym chcemy zrealizować postawiony sobie cel zwiększa mobilizację do działania. Bez tego łatwo wpaść w pułapkę odkładania realizacji celu na później.
„Smartowanie” celów nie jest trudne. Wystarczy tylko poćwiczyć!
Na zakończenie
Wierzymy, że każdy człowiek ma wpływ na to, jak będzie wyglądało jego życie. Na to czy będzie szczęśliwy, bogaty lub czy spełni swoje marzenia. Bardzo nie lubimy ludzi biernych, którzy pasywnie czekają na to, co przyniesie im los i nie próbują z nim walczyć.
Określając swoje cele warto mieć na uwadze swoje wartości – dużo łatwiej jest nam zaangażować się w realizację celów, które są zgodne z wyznawanymi przez nas wartościami.
Spisz swoje marzenia, wySMARTuj cele, zdobywaj wiedzę i doświadczenie na drodze ich realizacji i ciesz się pełnią życia!
Brak komentarzy